کلاهبرداری ارز دیجیتال | چطور پول از دست رفته را پس بگیریم؟
بازار ارزهای دیجیتال به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود مانند غیرمتمرکز بودن، تراکنش‌های سریع و امنیت بالا، رشد چشمگیری داشته است. اما در کنار این مزایا، کلاهبرداری های گسترده‌ای نیز در این حوزه رخ می‌دهد.
بسیاری از افراد قربانی طرح‌های پانزی، کیف پول‌های تقلبی و صرافی‌های نامعتبر شده‌اند. اما آیا در ایران امکان پیگیری قانونی این جرایم وجود دارد؟
در این مقاله راه‌های قانونی شکایت و چالش‌های پیگیری این جرایم را بررسی می‌کنیم.
ارز دیجیتال چیست؟
قبل از بررسی امکان و نحوه شکایت از کلاهبرداری ارز دیجیتال، ابتدا باید با تعریف آن آشنا شویم.
ارز دیجیتال (Cryptocurrency) نوعی دارایی دیجیتالی است که به صورت الکترونیکی ذخیره و منتقل می‌شود.
این ارزها برخلاف پول های سنتی تحت کنترل بانک های مرکزی یا دولت ها نیستند و افراد می توانند بدون واسطه در این بازار فعالیت کنند.
از فناوری بلاک‌چین برای امنیت و شفافیت تراکنش‌ها استفاده می‌کنند. بیت‌کوین (Bitcoin) اولین و معروف‌ترین ارز دیجیتال است که در سال ۲۰۰۹ معرفی شد، اما امروزه هزاران رمزارز دیگر مانند اتریوم، ریپل، بایننس‌کوین و… نیز وجود دارند.
کلاهبرداری ارز دیجیتال چیست؟
کلاهبرداری ارز دیجیتال به هرگونه فریب، جعل یا اقدامات غیرقانونی گفته می‌شود که در حوزه رمز ارزها رخ می‌دهد و هدف آن سرقت دارایی‌های دیجیتال افراد است. از آنجایی که ارزهای دیجیتال تحت نظارت بانک مرکزی نیستند و تراکنش ها غیر قابل برگشت هستند، مجرمان سایبری از این فرصت سوءاستفاده می‌کنند.
کلاهبرداری‌های ارز دیجیتال با رشد سریع بازار رمز ارزها افزایش یافته است. آگاهی از روش‌های کلاهبرداری و راه‌های قانونی شکایت، می‌تواند به حفظ سرمایه و بازپس‌گیری دارایی‌های ازدست‌رفته کمک کند.
اگر در دام کلاهبرداران ارز دیجیتال افتاده‌اید، بهتر است هر چه سریع‌تر با یک وکیل متخصص در این حوزه مشورت کنید.
آیا امکان شکایت از کلاهبرداران ارز دیجیتال وجود دارد؟
بله، در ایران امکان شکایت از کلاهبرداران ارز دیجیتال بر اساس قوانین موجود وجود دارد.
اگرچه برای جرایم مرتبط با حوزه ارز دیجیتال هنوز قوانین مشخص و مستقلی تصویب نشده است، اما امکان پیگیری این جرایم از طریق قوانین موجود وجود دارد.
اگر فردی با فریب و مانور متقلبانه دارایی دیجیتال شما را تصاحب کند، طبق ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری، این عمل جرم محسوب و قابل پیگیری است.
همچنین، اگر کسی بدون دلیل قانونی ارز دیجیتال شما را تصاحب کند، می‌توان به استناد ماده ۲ همین قانون، او را تحت عنوان تحصیل مال از طریق نامشروع مورد شکایت قرار داد.
در مواردی که شخصی ارز دیجیتال را به عنوان امانت دریافت کرده اما آن را پس نمی‌دهد، طبق ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)، خیانت در امانت رخ داده است.
همچنین، اگر کلاهبرداری در فضای اینترنت یا از طریق وب‌سایت‌های جعلی انجام شده باشد، طبق قانون جرایم رایانه‌ای مصوب ۱۳۸۸، این عمل جرم محسوب شده و قابل تعقیب است.
به همین دلیل، مشاوره با یک وکیل متخصص در حوزه ارز دیجیتال می‌تواند نقش مهمی در موفقیت پرونده داشته باشد.
چالش اصلی در این پرونده‌ها شناسایی مجرمان و ردیابی تراکنش‌های بلاکچینی است، اما ارائه مدارک مانند رسیدهای تراکنش، مکالمات و قراردادهای مربوطه می‌تواند در اثبات جرم کمک کند.
مراحل قانونی شکایت از کلاهبرداری ارز دیجیتال چیست؟
با توجه به اینکه قوانین خاصی برای ارزهای دیجیتال در ایران تصویب نشده است، شکایت از کلاهبرداری های مرتبط با آن باید بر اساس قوانین کلاهبرداری، تحصیل مال از طریق نامشروع، خیانت در امانت و جرایم رایانه‌ای پیگیری شود.
برای طرح شکایت، مراحل زیر را باید طی کرد:
۱. جمع‌آوری مدارک و مستندات
قبل از اقدام قانونی، باید مدارک کافی برای اثبات کلاهبرداری جمع‌آوری شود. به طور خلاصه این مدارک شامل موارد زیر است:
- رسید تراکنش‌های مالی در کیف پول‌های دیجیتال
- تصاویر چت ها و مکالمات با شخص کلاهبردار
- لینک وب سایت یا صفحه‌ای که کلاهبرداری در آن انجام شده
- قراردادها یا توافق نامه های کتبی یا الکترونیکی (در صورت وجود)
مشاوره با وکیل متخصص در این مرحله اهمیت زیادی دارد، زیرا بسیاری از افراد نمی‌دانند چه مدارکی برای اثبات جرم لازم است و چگونه آنها را ارائه کنند.
۲. ثبت شکایت در دادسرای جرایم رایانه‌ای
برای شکایت رسمی، باید به دادسرای ویژه جرایم رایانه‌ای مراجعه و با ارائه دلایل و مستندات، تشکیل پرونده داد. در این مرحله، بهتر است با یک وکیل متخصص در حوزه ارز دیجیتال مشورت کنید تا نحوه تنظیم شکایت دقیق باشد.
وکیل متخصص در این حوزه می‌تواند نحوه ارائه ادله را مدیریت کند تا پرونده شما با کمترین نقص ممکن بررسی شود.
۳. بررسی پرونده و ارجاع به کارشناس رسمی دادگستری
پس از ثبت شکایت، دادسرا ممکن است پرونده را به کارشناس جرایم رایانه‌ای ارجاع دهد تا تراکنش‌ها و ادله فنی بررسی شود. این مرحله نقش مهمی در اثبات جرم و شناسایی متهم دارد.
۴. ارجاع پرونده به دادگاه کیفری
در صورتی که جرم تأیید شود، پرونده به دادگاه کیفری ارسال شده و روند دادرسی آغاز می‌شود. متهم ممکن است به رد مال، پرداخت جریمه و حبس محکوم شود.
۵. اجرای حکم و استرداد وجوه
پس از صدور حکم، در صورت امکان، وجوه کلاهبرداری شده به مالباخته بازگردانده می‌شود. البته در مواردی که مجرم دارایی‌های خود را منتقل کرده باشد، بازگشت وجه پیچیده‌تر خواهد شد.
از آنجایی که ردیابی تراکنش‌های بلاکچینی دشوار است، توصیه می‌شود قبل از هر اقدام قانونی، با وکیل متخصص در حوزه جرایم ارز دیجیتال مشورت کنید تا مسیر شکایت به‌درستی طی شود و شانس بازپس‌گیری دارایی‌های شما افزایش یابد.
برای شکایت از کلاهبرداری ارز دیجیتال باید به کجا مراجعه کنیم؟
کلاهبرداری در حوزه ارز دیجیتال به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که رایج‌ترین آنها شامل طرح‌های پانزی، فیشینگ، صرافی‌های جعلی و وعده‌های سودهای غیرواقعی است.
به عنوان مثال، در طرح‌های پانزی، کلاهبرداران با وعده سودهای نجومی، سرمایه افراد را جذب کرده و از پول کاربران جدید برای پرداخت سود به کاربران قبلی استفاده می‌کنند. نمونه معروف آن، پرونده «Bitconnect» بود که باعث از دست رفتن سرمایه هزاران نفر شد.
در روش فیشینگ نیز، کلاهبرداران با ارسال لینک‌های جعلی شبیه به صرافی‌های معتبر، اطلاعات ورود کاربران را سرقت کرده و دارایی‌های آنها را تخلیه می‌کنند.
برای شکایت از کلاهبرداری ارز دیجیتال، افراد می‌توانند به پلیس فتا، دادسرای جرایم رایانه‌ای یا دادسرای عمومی و انقلاب مراجعه کنند.
اگر شخصی از طریق یک صرافی غیرمجاز دارایی خود را از دست بدهد، پلیس فتا مرجع اصلی رسیدگی به این جرم است.
همچنین، اگر کلاهبرداری از طریق یک فرد حقیقی انجام شده باشد، فرد متضرر می‌تواند با ارائه مدارک مانند رسیدهای واریز وجه، در دادسرا شکایت کیفری تنظیم کند.
به‌عنوان نمونه، در سال‌های اخیر چندین پرونده مرتبط با کلاهبرداری‌های ارز دیجیتال در ایران رسیدگی شده که در برخی از آنها، متهمان به رد مال و تحمل مجازات محکوم شده‌اند.
کلاهبرداری ارز دیجیتال چه مجازاتی دارد؟
همانطور که پیشتر به آن اشاره شد کلاهبرداری در ارز دیجیتال در ایران جرم محسوب می‌شود و مجازات آن بسته به نوع تخلف متفاوت است.
اگر کسی با وعده‌های دروغین و فریب مردم، پول آنها را جذب کند (مثلاً طرح های پانزی که قول سودهای نجومی می‌دهند)، طبق قانون کلاهبرداری، به ۱ تا ۷ سال حبس و پرداخت مبلغی معادل پولی که از مردم گرفته، محکوم می‌شود.
اگر این کلاهبرداری از طریق فضای مجازی و سایت های جعلی انجام شود، مانند زمانی که افراد با طراحی صرافی‌های تقلبی یا لینک‌های فیشینگ اطلاعات کاربران را سرقت می‌کنند، طبق قانون جرایم رایانه‌ای، فرد به ۱ تا ۵ سال زندان یا جریمه نقدی از ۲ تا ۱۰ میلیون تومان محکوم خواهد شد.
همچنین، اگر فردی بدون مجوز قانونی، سرمایه مردم را جمع کند و سپس ناپدید شود، این عمل تحصیل مال از طریق نامشروع محسوب شده و مجازات آن ۶ ماه تا ۲ سال حبس و پرداخت جریمه‌ای معادل پولی که دریافت کرده است.
در مواردی که فرد از طریق این کلاهبرداری‌ها اقدام به پنهان کردن منبع پول و پولشویی کند، مجازات سنگین‌تر بوده و ممکن است تا ۱۰ سال زندان و مصادره اموال نامشروع برای او در نظر گرفته شود.
با توجه به اینکه مجازات کلاهبرداری ارز دیجیتال بسته به نوع آن متفاوت است و هر پرونده شرایط خاص خود را دارد، برای جلوگیری از هرگونه اشتباه و ضرر، ضروری است که از راهنمایی یک وکیل متخصص بهره ببرید. حضور یک وکیل باتجربه در کنار شما می‌تواند فرآیند پیگیری حقوقی را تسهیل کرده و شانس موفقیت در بازپس‌گیری اموال و احقاق حقوقتان را افزایش دهد.
چه مدارکی برای شکایت نیاز داریم؟
اگر در یک معامله یا سرمایه‌گذاری مرتبط با ارز دیجیتال دچار کلاهبرداری شده‌اید، برای پیگیری قانونی و بازپس‌گیری اموال خود باید مدارک کافی ارائه دهید. داشتن اسناد معتبر نقش مهمی در اثبات ادعا و تسریع روند رسیدگی دارد.
مدارک مورد نیاز شامل:
- مدارک هویتی (کارت ملی، شناسنامه)
- رسید های واریز وجه (پرینت حساب بانکی، آدرس کیف پول دیجیتال)
- مکاتبات و توافقات (چت‌ها، ایمیل‌ها، قراردادها)
- اطلاعات فنی (لینک سایت یا صرافی، آیدی و شماره تماس کلاهبردار)
- متن شکایت رسمی همراه با جزئیات ماجرا و میزان ضرر
برای جلوگیری از هرگونه اشتباه و افزایش شانس موفقیت، مشورت با یک وکیل متخصص در حوزه ارز دیجیتال توصیه می‌شود.
آیا امکان پیگیری بین‌المللی این نوع کلاهبرداری‌ها وجود دارد؟
در پاسخ به این سوال باید بگوییم بله، امکان پیگیری بین المللی کلاهبرداری های ارز دیجیتال وجود دارد، اما این کار ساده نیست و به عوامل مختلفی بستگی دارد.
بسیاری از کلاهبرداران در خارج از کشور فعالیت می کنند و از صرافی های خارجی یا کیف پول های ناشناس استفاده می کنند، بنابراین برای پیگیری آن ها باید از طریق پلیس فتا و دادگاه‌های ویژه جرایم اینترنتی اقدام کرد.
اگر مشخص شود که کلاهبردار در کشور دیگری است، می توان با درخواست همکاری از پلیس بین‌الملل (اینترپل) یا نهادهای قضایی آن کشور پیگیری را ادامه داد. همچنین، برخی صرافی‌های معتبر جهانی مانند Binance و Coinbase در صورت ارائه مدارک معتبر، می‌توانند حساب‌های مربوط به کلاهبرداران را مسدود کنند.
با این حال، موفقیت در این کار به نوع کلاهبرداری، مدارک موجود و همکاری کشورهای خارجی بستگی دارد. به همین دلیل، مشورت با یک وکیل متخصص در این زمینه می‌تواند شانس بازپس‌گیری اموال را بیشتر کند.
نقش وکیل در پرونده‌های ارز دیجیتال
پیگیری پرونده های کلاهبرداری ارز دیجیتال بدون داشتن تخصص در این حوزه بسیار دشوار است. بسیاری از افراد بدون مشورت با وکیل اقدام به طرح شکایت می‌کنند، اما به دلیل پیچیدگی قوانین، عدم آشنایی با رویه‌های دادگاه و سختی ردیابی تراکنش‌های بلاکچینی، پرونده آنها به نتیجه نمی‌رسد. برای جلوگیری از این مشکلات، بهتر است از ابتدا با یک وکیل متخصص در حوزه رمز ارزها مشورت کنید.
اگر درگیر پرونده‌های مرتبط با کلاهبرداری ارز دیجیتال هستید و به دنبال وکیلی با تجربه، آشنا به قوانین سایبری و متخصص در حوزه رمز ارزها هستید، وکیل بابک خوانساری می‌تواند به شما کمک کند.
ایشان با بیش از ۲۰ سال سابقه وکالت در پرونده‌های مرتبط با جرایم اقتصادی و سایبری، توانایی پیگیری حقوقی و کیفری این نوع پرونده‌ها را دارد. با مشاوره و راهنمایی یک وکیل باتجربه، می‌توانید شانس خود را برای بازپس‌گیری دارایی‌های دیجیتال و احقاق حقوق خود افزایش دهید.
برای حل هر مسئله ای عقل به مشورت کردن با متخصص آن حوزه حکم می کند.
دعاوی ارز دیجیتال از جمله مواردی هستند که اقدام خودسرانه در آنها پیامدهای جبران ناپذیری خواهد داشت.
پس با آگاهی کامل بهترین وکیل را انتخاب کنید.